احتمالاً توصیه به سبک‌بار سفر کردن را شنیده‌اید. برخی این توصیه را آن‌قدر جدی می‌گیرند که با دست خالی به دادگاه می‌آیند؛ بارها شاهد بوده‌ام که فردی حتی کارت ملی خود را به همراه ندارد. در مقابل، گروهی دیگر با کیفی انباشته از اسناد و مدارک وارد می‌شوند، گویی تمام اوراق زندگی خود را گرد آورده‌اند تا مبادا چیزی از قلم بیفتد.
شاید به نظر برسد به همراه داشتن همه‌چیز، راهبردی هوشمندانه است تا در صورت نیاز، مدرک لازم را به‌سرعت ارائه کنیم. اما اگر این‌طور است، چرا وکلای باتجربه که گاهی در یک روز به چندین جلسه رسیدگی می‌روند، چنین بار سنگینی را با خود حمل نمی‌کنند؟
مسئله صرفاً سبک کردن کیف و پیشگیری از کمر درد نیست. موضوع اصلی این است که وقتی با انبوهی از اوراق و وسایل غیرضروری به دادگاه می‌رویم، دسترسی به مدارک کلیدی و مهم، زمان‌بر و در شرایط پرتنش جلسه، گاهی ناممکن می‌شود.
از آن مهم‌تر، بسیاری مواقع ما همه‌چیز را با خود می‌آوریم، جز آن‌چه واقعاً لازم است. به همین دلیل، در این یادداشت یک فهرست اولیه و کاربردی آماده کرده‌ام. هدف این است که هم از حمل وسایل بی‌فایده و گاه ممنوع خودداری کنیم و هم اطمینان یابیم که موارد ضروری را از یاد نبرده‌ایم.
اصل تمام اسنادی که برای اثبات ادعایتان نیاز است
اگر دادخواستی تنظیم کرده‌اید و در آن به اسنادی استناد کرده‌اید، لازم است اصل آن اسناد را در جلسه رسیدگی همراه داشته باشید. در غیر این صورت، این احتمال وجود دارد که طرف مقابل با انکار یا تردید نسبت به سند شما، آن را از فهرست دلایلتان خارج کند. البته این نکته را به یاد داشته باشید که صرفِ نداشتن اصل سند، موجب خروج آن از پرونده نمی‌شود؛ بلکه ابتدا باید طرف مقابل نسبت به آن اظهار انکار و تردید کند.
همچنین اگر به‌عنوان خوانده برای دفاع از خود به دادگاه می‌روید و برای این دفاع، به اسنادی تکیه می‌کنید، باز هم باید اصل آن‌ها را به همراه بیاورید. البته اگر به هر دلیلی به اصل اسناد دسترسی نداشتید، با توجه به این‌که شما خوانده دعوا هستید، ممکن است دادگاه مهلت بیشتری برای ارائه آن‌ها به شما بدهد.
با این‌که انکار و تردید نسبت به اسناد، مهلت مشخصی در قانون دارد، اما از آن‌جا که تشخیص دقیق این مهلت برای شما ممکن است دشوار باشد، توصیه می‌کنم اصول اسناد خود را در تمام جلسات، به‌ویژه جلساتی که احتمال بررسی اسناد در آن‌ها وجود دارد، همراه داشته باشید.
اما احتیاط کنید که این اسناد مفقود نشوند یا به سرقت نروند. متأسفانه در برخی پرونده‌های خاص، افرادی پیدا می‌شوند که عمداً برای ربودن اسناد اقدام می‌کنند تا موضع طرف مقابل را تضعیف کنند. پس با هوشیاری کامل مراقب کیف و اسناد خود باشید و آن‌ها را در سالن انتظار یا داخل شعبه جا نگذارید.
کارت ملی و سایر مدارک هویتی
این مورد شاید بدیهی به نظر برسد، اما هیچ فهرستی بدون اشاره به مدارک هویتی کامل نیست. کارت ملی خود را حتماً همراه داشته باشید. اصولاً برای ورود به هر مجتمع قضایی، هویت شما باید احراز شود.
اگر کارت ملی خود را گم کرده‌اید و برای صدور کارت جدید درخواست داده‌اید، برگه‌ای که به‌عنوان رسید دریافت کرده‌اید را به همراه داشته باشید. در کنار آن، همراه داشتن مدرک هویتی دیگری مانند شناسنامه نیز اقدام درستی است. اگر هم در آخرین لحظه متوجه شدید کارت ملی همراهتان نیست، شناسنامه خود را بردارید. حتی مدارک دیگری مانند گواهینامه رانندگی یا کارت پایان خدمت نیز می‌توانند در چنین شرایطی کارگشا باشند.
خودکار و کاغذ
درست است که در دادگاه خودکار پیدا می‌شود یا می‌توان از دیگران قرض گرفت، اما بهتر است خودکار شخصی خود را همراه داشته باشید. خودکار در موقعیت‌های مختلفی به کار شما می‌آید.
برای مثال، ممکن است اجازه مطالعه پرونده را بگیرید و بخواهید از نکته‌ای یادداشت‌برداری کنید. یا شاید در طول جلسه، موضوعی به ذهن شما برسد یا سخنی از طرف مقابل بشنوید که لازم باشد برای پاسخ به آن، نکته‌ای را ثبت کنید.
مواردی که در ابلاغیه ذکر شده است
گاهی در متن ابلاغیه از شما خواسته می‌شود که مدرک خاصی را ارائه دهید، شهود خود را معرفی کنید یا همراه خود بیاورید، یا مثلاً فیلم دوربین مداربسته را به همراه بیاورید. بدیهی است در چنین مواردی، اگر تصمیم به اجرای آن درخواست دارید، باید موارد خواسته شده را نیز فراهم کنید.
اما اتفاقی که متأسفانه رخ می‌دهد این است که فرد، ابلاغیه را کامل نمی‌خواند، یا شخص دیگری آن را بررسی کرده و صرفاً زمان و مکان جلسه را اطلاع داده است، یا حتی فرد به دلیل اضطراب، به این جزئیات توجه نکرده است. بنابراین، شخصاً و با دقت متن کامل ابلاغیه را بخوانید و اگر چیزی از شما خواسته شده، آن را در جایی یادداشت کنید تا فراموش نشود.
نسخه‌ای از پرونده
اگر برای خودتان یک پرونده شامل کپی تمام اسناد و لوایح مرتبط با دعوا تشکیل داده‌اید، حتماً آن را به همراه ببرید. اما اگر چنین پرونده‌ای ندارید، حداقل اسناد مهم و آخرین لوایحی را که از طریق دفتر خدمات قضایی ثبت کرده‌اید، یا آخرین لایحه طرف مقابل را که به آن دسترسی دارید، همراه داشته باشید. هدف این است که اگر در جلسه به موضوعی اشاره شد که در ذهن ندارید، بتوانید با مراجعه به این اوراق، موضوع را مرور کنید.
همچنین ممکن است مشاور حقوقی شما لایحه‌ای را برای تقدیم به دادگاه آماده کرده باشد. اگرچه امروزه غالب لوایح به صورت الکترونیکی و از طریق دفاتر خدمات قضایی ارسال می‌شوند و حتی ممکن است قاضی از شما بخواهد که لایحه را دستی تحویل ندهید، اما اگر مشاورتان چنین سندی به شما داده است، فراموش نکنید که آن را نیز همراه داشته باشید.
کپی ابلاغیه جلسه
معمولاً شما بر اساس ابلاغیه‌ای به دادگاه مراجعه می‌کنید. ترجیحاً یک نسخه کپی از این ابلاغیه تهیه کنید و با خود ببرید. این کار چند فایده مشخص دارد. اولاً، از روی آن می‌توانید به طور دقیق نشانی مرجع قضایی، شماره شعبه و ساعت جلسه را ببینید. ثانیاً، ممکن است هنگام ورود، سیستم‌های رایانه‌ای دچار مشکل شده باشند و احراز این‌که برای کدام پرونده مراجعه کرده‌اید، زمان‌بر شود. در این شرایط، ابلاغیه شما به‌خوبی همه‌چیز را روشن می‌کند. پس اگرچه شاید این برگه هرگز به کارتان نیاید، اما همراه داشتن آن بهتر از همراه نداشتن آن است.
برگه شامل نکاتی که قرار است در جلسه طرح کنید
اگر فرصت کافی دارید، بسیار مفید است که پیش از جلسه، با دقت مشخص کنید چه مطالبی را قرار است بیان کنید و آن‌ها را به صورت مکتوب بنویسید و مرور کنید.
اما توصیه نمی‌کنم تمام نوشته‌های خود را به دادگاه ببرید، زیرا ممکن است طرف مقابل یا وکیل او که شاید کنار یا پشت سر شما نشسته است، مطالب آن را ببیند و با آمادگی بیشتری در برابر شما موضع بگیرد. در عوض، یک نسخه خلاصه‌تر که فقط شامل سرفصل‌ها، اسامی و اطلاعات کلیدی است، همراه داشته باشید. با این کار، حتی اگر تمرکز خود را از دست بدهید، با یک نگاه به برگه به یاد می‌آورید که چه نکاتی را باید مطرح کنید.
کارت بانکی
هنگام مراجعه به دادگاه، شاید لازم باشد هزینه کپی یک مدرک، ثبت یک لایحه یا پرداخت کسری هزینه دادرسی را بپردازید. همیشه کارت بانکی خود را همراه داشته باشید تا مانعی برای این پرداخت‌ها وجود نداشته باشد. به یاد داشته باشید که در اکثر مجتمع‌های قضایی، دستگاه خودپرداز و واحدهایی برای تهیه کپی مستقر هستند.
وسایلی که نباید به همراه داشته باشید
در بیشتر مجتمع‌های قضایی، ورود تلفن همراه برای مراجعان ممنوع است و شما پیش از ورود بازرسی می‌شوید. البته همیشه محلی برای تحویل امانات و گوشی وجود دارد. اما به خاطر داشته باشید که برای تحویل گوشی ممکن است با صف مواجه شوید و این کار زمان‌بر باشد. پس اگر با گوشی به دادگاه می‌روید، این زمان اضافی را در برنامه‌ریزی خود لحاظ کنید. به همین ترتیب، بردن لپ‌تاپ و تبلت نیز مجاز نیست.
اگر تصویر یا پیامی در گوشی خود دارید که می‌خواهید به دادگاه ارائه دهید، حتماً از آن پرینت بگیرید. البته با هماهنگی قبلی و کسب اجازه از قاضی یا مدیر دفتر، گاهی می‌توان گوشی را به داخل شعبه برد.
همچنین بدیهی است که وسایلی مانند چاقو، شوکر، اسپری فلفل و هر نوع سلاح، مطلقاً ممنوع است. حتی اگر مجوز قانونی برای حمل این وسایل دارید، از به همراه داشتن آن‌ها در محیط دادگاه خودداری کنید.
علاوه بر این موارد، اگر دادگاهی در پیش است و درباره جزئیات تخصصی‌تر سوال دارید یا کمک لازم دارید، آماده همراهی با شما هستم.
شما یادداشت شماره 3 از مجموعه در دادگاه چگونه باشیم؟ را مطالعه کرده‌اید. یادداشت‌های این مجموعه به ترتیب عبارتند از: