خش قابل توجهی از پرونده‌های کیفری یا مستقیماً درباره ضرب و جرح است، یا شامل مواردی مثل توهین، افترا، تهدید، حمل اسلحه و شوکر می‌شود که به نوعی با دعوا و درگیری ارتباط دارند.
کمی تجربه حضور در محاکم کافی است تا ببینیم در بسیاری از این پرونده‌ها، متهم شخصی معمولی و بدون سابقه کیفری است؛ شخصی شبیه خودمان که به خاطر یک موضوع کم‌اهمیت درگیر شده و حالا باید از خود دفاع کند.
همه ما، هر چقدر هم که محتاط باشیم، ممکن است در معرض چنین درگیری‌هایی قرار بگیریم. اما نکاتی هست که رعایت آن‌ها احتمال وقوع این اتفاقات را کاهش می‌دهد یا دست‌کم از شدت تبعات‌شان می‌کاهد.
در این یادداشت، تعدادی از این نکات را به اشتراک می‌گذارم و توصیه می‌کنم آن‌ها را رعایت کنید.
چرا دعوا و درگیری زیاد است؟
فارغ از نتایح مطالعات جرم‌شناسی، اگر مساله را به ساده‌ترین شکل ممکن تصور کنیم، می‌تواند ادعا کرد بسیاری از درگیریها ناشی از دو فرض اشتباه هستند.
فرض اول این است که خیلی‌ها حاضرجوابی، اهل منازعه بودن، توان درگیری فیزیکی یا ترسناک به نظر رسیدن را ارزش می‌دانند. شاید برایشان جالب باشد که یک نفر بی‌پروا دعوا کند، یا قولدر باشد و همه از او بترسند. این ویژگی‌ها شاید در دوران پارینه‌سنگی سرنوشت‌ساز بوده‌اند، یا در میدان مبارزه فضیلت به نظر برسند، اما در جوامع امروزی برای افراد فرهیخته و اهل تفکر هیچ جذابیت و جایگاهی ندارند.
فرض دوم این است که خیلی‌ها تصور میکنند دوستی، غیرت و تعصب داشتن یعنی اگر کسی به آن فرد چیزی گفت یا علیه او کاری کرد، واکنش هیجانی شدید نشان دهند. اما در واقعیت، اگر کسی را دوست داریم باید قبل از هر چیز به فکر منافع واقعی‌اش باشیم، نه این که با کارمان او و خودمان را به دردسر بیاندازیم.
چگونه از درگیری دوری کنیم؟
اگر آن دو فرض اشتباه را از ذهن خود پاک کنیم، بسیاری از موقعیت‌های تنش‌زا خودبه‌خود از زندگی ما حذف می‌شوند. با این حال، ممکن است دیگران بر اساس همان فرض‌ها یا به هر علت دیگری شرایطی متشنج ایجاد کنند و پای ما را به مشاجره باز کنند. به همین دلیل، چند ملاحظه کلیدی را مطرح می‌کنم که کمک میکنند کمتر در چنین موقعیت‌هایی قرار بگیریم یا در موارد اضطراری کنترل بیشتری بر اوضاع داشته باشیم.
به محل‌هایی که پتانسیل دعوا و درگیری دارند نروید
هر مکانی که از چشم مردم و نظارت نیروهای انتظامی دور باشد، بستر مناسب‌تری برای فعالیت خلافکاران است. برخی مکان‌ها نیز ذاتاً محل تجمعاتی هستند که احتمال وقوع درگیری در آن‌ها بالاست. برای مثال یک مهمانی نامتعارف، برخی قهوه‌خانه‌ها، پارک‌های خلوت (به‌ویژه در ساعات پایانی شب) و اماکن متروکه بین‌شهری را می‌توان در فهرست مکان‌های پرخطر قرار داد.
اگر مجبور نیستید، به چنین اماکنی نروید. اگر مجبورید، اقدامات تحریک‌آمیز نکنید و اقدامات تحریک‌آمیز دیگران را نیز مثل یک نویز بی‌فایده قلمداد کنید تا نیازی به واکنش نباشد. در چنین اماکنی، زیورآلات گران‌قیمت و تلفن همراه چند صد میلیونی خود را نمایان نکنید و از گفتن حرف‌های وسوسه‌آمیز مثل دارایی‌های بی‌شمار، هنرهای رزمی یا اسم و رسم‌تان در محله‌های دیگر خودداری کنید.
زنجیره تشدید درگیری را قطع کنید
بسیاری از درگیریها فرایندی چند مرحله‌ای دارند؛ یعنی با یک برخورد کلامی یا فیزیکی خفیف آغاز می‌شوند و به‌تدریج، با واکنشهای متقابل شدت می‌یابند تا در نهایت به یک نزاع شدید یا حتی جنایت ختم شوند.
منطقی‌ترین کار این است که اگر به خاطر موضوعی بی‌اهمیت درگیر شده‌اید و متوقف کردن زنجیره در کنترل شماست، فوراً آن را متوقف کنید. برای مثال اگر با غریبه‌ای در جایی قرار گذاشته‌اید که تکلیفش را روشن کنید، به آن جا نروید. یا اگر در خودرو هستید و کسی به شما فحش داده و حالا جلوتر نگه داشته است، از خودرو پیاده نشوید.
همچنین اگر موضوع مهم است یا متوقف کردن آن در توان شما نیست، مناسب است در همان مراحل اولیه طرح شکایت کنید، یا موضوع را به پلیس اطلاع دهید. خیلی اوقات وقتی طرف مقابل ببیند فوراً موضوع را پیگیری می‌کنید، به درگیری ادامه نمی‌دهد و جریان متوقف می‌شود.
الکل و مواد مخدر مصرف نکنید
مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی، گذشته از این که جرم است و مجازات دارد، احتمال وقوع درگیری را نیز به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد.
فردی که در حالت طبیعی نیست، ممکن است به دلیل اعتماد به نفس کاذب، توهمات یا کاهش آستانه تحمل تنش ایجاد کند و با دیگران درگیر شود.
همچنین بدیهی است خیلی اوقات لازمه تهیه این مواد مراجعه به افراد خلافکار و قرار گذاشتن در اماکن خطرناک است که خودش احتمال آسیب از جرم را افزایش می‌دهد.
از طرفی، افراد برای مصرف این مواد و برای این که جرم‌شان کشف نشود، به اماکنی می‌روند که ذاتاً خطرناکند و ممکن است با افراد پردردسر روبه‌رو شوند. مثلاً استعمال مواد مخدر در یک پارک خلوت و در ساعات شبانه، خودش عاملی است که شخص را به شدت در معرض خطر قرار می‌دهد.
نزدیکان خود را بی‌جهت برای امور بی‌اهمیت تحریک نکنید
بی‌تردید وقتی مشکل جدی وجود دارد، خوب است آن را با نزدیکان خود مطرح کنیم و کمک بگیریم. اما خیلی اوقات، بعضی کاملاً بی‌جهت اقدام به تحریک دوستان و اعضای خانواده میکنند و مقدمات درگیری را به وجود می‌آورند.
برای مثال، دختری به نامزد خود تلفن می‌زند و می‌گوید یک موتورسوار او را تعقیب می‌کند؛ یا به دوست خود می‌گوید همکلاسی‌اش با نگاه‌هایش او را آزار داده است.
این صحبت‌ها اغلب جرقه اولیه درگیریها و نزاع‌های بی‌فایده‌ای هستند که وقتی ریشه آن‌ها را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم اساساً ماجرای خطرناک یا مهمی در کار نبوده است.
با افراد پرتنش کمتر معاشرت کنید
برخی افراد هستند که اگر یک روز کامل را با آن‌ها بگذرانید، چندین بار شاهد درگیری کلامی‌شان با دیگران خواهید بود و دائماً حس می‌کنید هر لحظه ممکن است نزاعی دربگیرد.
همراهی با این افراد باعث می‌شود شما نیز بارها در موقعیت درگیری قرار بگیرید و بدون این که نفعی برایتان داشته باشد، صرفاً بهای دوستی با آن شخص را بپردازید.
همچنین دوستان امروز شما لزوماً برای همیشه دوست شما باقی نمی‌مانند. همین رفتارهای پرخاشگرانه ممکن است روزی متوجه خود شما شود و یک درگیری جدی ایجاد کند.
اگر مجبور نیستید، با این افراد معاشرت نکنید یا ارتباط خود را به حداقل برسانید. همچنین اگر به هر دلیل چنین دوستانی دارید، با آن‌ها به هر جایی نروید و بی‌جهت خود را سپر بلای رفتارهای هیجانی آن‌ها نکنید.
لازم نیست همه حق و حقوق‌تان را بگیرید
بعضی حق‌ها اگر پایمال شوند، آسمان به زمین نمی‌آید و چیزی نمی‌شود. شاید در صف پمپ بنزین یکی جلوی شما بپیچد، یا در جاده یکی سبقت غیرمجاز بگیرد، یا در بانک یک نفر بدون نوبت جلوی شما قرار بگیرد، یا در خیابان یکی آشغال بریزد، یا در رستوران یکی روی میزی که منتظرش بودید بنشیند، یا یک نفر بی‌خود داد بزند.
این موارد بخشی از روزمرگی همه ما هستند و چیزی که از گرفتن این حق‌ها به دست می‌آید به مراتب کمتر از هزینه‌هایی است که می‌توانند وارد کنند. پس خیلی ساده از کنارشان عبور کنید و حتی در ذهن‌تان نیز به آن‌ها نپردازید.
توجه کنید. این توصیه را کسی می‌کند که کارش گرفتن حق و حقوق است. گرفتن این حق‌ها، حتی اگر درگیری به وجود نیاورد، انرژی و تمرکزمان را می‌گیرد. همه ما کارهای مهم‌تری در زندگی داریم و ارزش ندارد وقت و توان محدودمان را صرف مسائل پیش‌پاافتاده و بی‌اهمیت کنیم.
در نهایت اگر در شرایطی هستید که احتمال می‌دهید به زودی با کسی درگیر شوید، یا اگر شخصی شما را تهدید کرده است، مراجعه به پلیس می‌تواند گزینه‌ای منطقی و بازدارنده باشد. رفتارهایی مثل تهدید، ضرب و جرح و توهین قابل پیگیری قضایی هستند. اگر در ارتباط با بخش حقوقی موضوع سوالی دارید یا کمک می‌خواهید، روی دکمه زیر کلیک کنید.
شما یادداشت شماره 2 از مجموعه چگونه پیشگیری کنید؟ را مطالعه کرده‌اید. یادداشت‌های این مجموعه به ترتیب عبارتند از: